Όταν η Πηνελόπη Δέλτα εξιστορούσε ουσιαστικά τις παιδικές καλοκαιρινές της αναμνήσεις περιγράφοντας τις σκανδαλιές του αδερφού της (στο πρόσωπο του Αντώνη), δεν θα μπορούσε βέβαια να φανταστεί τηδιαστρεβλωμένη πολιτική χρήση που θα μπορούσε να αποκτήσει ο τίτλος του βιβλίου «Τρελαντώνης». Ότι δηλαδή οι «τρέλες» της παιδικής αθωότητας θα χρησιμοποιούνταν ως μέσο χαρακτηρισμού της πολιτικής συμπεριφοράς! Αυτό που παραβλέπεται είναι ότι το επιμύθιο του μυθιστορήματος αφορά τηνακεραιότητα του νεαρού Αντώνη που για χάρη της αλήθειας παραδέχεται τις αταξίες του, κερδίζοντας τελικά τον θαυμασμό όλων. Αντίθετα στη σημερινή πολιτική σκηνή η αποφυγή των ξεκάθαρων θέσεων, της πάγιας και διαρκούς στήριξης ιδεών και αξιών, της καρτερικής αποδοχής των συνεπειών κάθε επιλογής, έχει μετατρέψει την πολιτική από στίβο οράματος και ιδανικών σε αρένα εντυπωσιασμού, υποκρισίας και λεκτικών ακροβασιών κενών ουσίας.
Ο πολιτικός πολιτισμός δεν είναι μια αόριστη έννοια συμπεριφορικού κομφορμισμού. Δεν αναφέρεται απλά σε μια γενική πρακτική αδιάκριτων ήπιων τόνων. Αφορά τη διατήρηση του πυρήνα της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Η οξύτητα στην πολιτική αντιπαράθεση, πάνω σε ιδέες, θέσεις κι αποτελέσματα είναι συστατικό στοιχείο του δημοκρατικού πολιτεύματος. Οι τόνοι μπορούν να ανέβουν κατακόρυφα ανάλογα με τη σοβαρότητα (έτσι όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας) των συνεπειών μιας πολιτικής επιλογής, δεν νοείται όμως να περνούν στη σφαίρα της επίθεσης με προσβλητικούς προσωπικούς χαρακτηρισμούς. Η απόσταση ανάμεσα στην αναφορά σε πολιτικά «εξαπτέρυγα» κι αγωνία υπουργοποίησης από τη μια, και την παραπομπή σε Τρελαντώνηδες (η πλειοψηφία των πολιτών μάλλον τον τηλεοπτικό χαρακτήρα γνωστής σειράς θα θυμήθηκε, παρά τον ήρωα της Δέλτα!) είναι χαώδης!
Πολιτικός πολιτισμός είναι να έχεις το σθένος να επιμένεις σε πολιτικά επιχειρήματα όταν οι προσωπικοί χαρακτηρισμοί ξεπερνούν ακόμα και το όριο της αξιοπρέπειας. Είναι να μην χάνεις τον στόχο σου, ούτε να τον καλύπτεις με εκφράσεις εντυπωσιασμού που θίγουν τον αντίπαλο σου. Είναι κυρίως να σέβεσαι την προσωπική υπόσταση και τις αδυναμίες (συχνά εγγενείς) του άλλου.
Φαντάζεστε ο πολιτικός λόγος να περιδινίζονταν γύρω από τις λεκτικές αστοχίες και τα ρητορικά ατοπήματα των πολιτικών. Διασκεδαστικό, ίσως, στα μάτια μιας κοινωνίας που αναζητεί με ευκολία τρόπο αποκαθήλωσης, όσων η ίδια τοποθετεί στον κολοφώνια κάθε έκφανσης της δημόσιας ζωής.
Αυτό που συχνά παραβλέπουν οι πολιτικοί είναι ότι η δήθεν ένδειξη δυναμισμού που εκφράζεται εύγλωττα με την έκφραση «σήκωσε το γάντι» δεν περιγράφει το άλλο μισό της διαδικασίας. Τον τρόπο χρήσης του γαντιού που τελικά μπορεί να στραφεί εναντίον αυτού που το σήκωσε και να τον πληγώσει ανεπανόρθωτα. Κυρίως όμως αδυνατούν να κατανοήσουν ότι όσο κοινό (στενά κομματικό) ικανοποιούν με αυτή τη συμπεριφορά, άλλο τόσο, και πιθανότατα ακόμα περισσότερο, οδηγούν στην αποστροφή από τις πολιτικές διαδικασίες.
Κων/νος Μανίκας
